“เมื่อเราได้รับมอบหมายให้ดูแลรับผิดชอบในเรื่องที่เรายังไม่รู้ เราก็ต้องขวนขวายหาความรู้เพิ่มเติมทั้งจากการอ่านและศึกษาในตำรา ทั้งการพูดคุยสอบถามกับผู้เชี่ยวชาญในเรื่องงานนั้น”

งานที่ในชีวิตนี้คงได้ทำเพียงครั้งเดียว

หลังจาก พ.ร.บ. ผ่านแล้ว คณะผู้บริหารก็มองหาพื้นที่สำหรับตั้ง สวทช. ซึ่งประกอบด้วยศูนย์วิจัยแห่งชาติทั้ง 3 ศูนย์ และส่วนงานกลาง โดยพื้นที่ที่คณะผู้บริหารวางแผนไว้ คือ แถวรังสิตบริเวณสถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย (Asian Institute of Technology หรือ AIT) และมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ตั้งแต่เริ่มเจรจาเพื่อขอพื้นที่สำหรับตั้ง สวทช. พี่ต้อยและทีมงาน ได้รับมอบหมายให้ทำจดหมายติดต่อ ประสานงานที่เกี่ยวข้อง จนกระทั่งการขอพื้นที่สำหรับก่อสร้าง สวทช. สำเร็จเรียบร้อย

ในขณะเดียวกัน กระทรวงวิทย์ฯ ก็ได้แบ่งพื้นที่ของกระทรวง ซึ่งตั้งอยู่ถนนพระรามที่ 6 ให้แก่ สวทช. สำหรับสร้างตึก พี่ต้อยและทีมงานจึงต้องช่วยกันคิดและทำหลายเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการสร้างตึก พี่ต้อยได้เล่าถึงเรื่องพิธีการก่อนสร้างตึกไว้ว่า

“พี่ต้องไปติดต่อหมวดโหรพราหมณ์ ที่สำนักพระราชวัง เพื่อขอข้อมูลเรื่องการวางศิลาฤกษ์ของตึก รวมถึงติดต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวง ฯ ซึ่งในขณะนั้นคือ ดร.สง่า สรรพศรี ให้มาเป็นผู้วางศิลาฤกษ์ ที่จริงตอนได้รับมอบหมายให้ดูแลเรื่องพิธีการ พี่ก็ไม่รู้ว่าต้องทำอะไรบ้าง แต่พี่มองว่าส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมไทยคือเรื่องฤกษ์งามยามดี พี่เลยคิดว่าเราทำไว้ก็ไม่เสียหายอะไร ซึ่งพอทำแล้วผู้บริหารก็พอใจ ทุกท่านให้ความร่วมมือในพิธีการด้วยดี เสียดายที่ตอนนั้นไม่ค่อยได้ถ่ายภาพเก็บไว้”

อีกหนึ่งงานที่แปลกใหม่และท้าทายสำหรับคนที่เพิ่งเริ่มทำงานใหม่ๆ คือ งานตรวจรับตึกที่สร้างเสร็จแล้ว เพราะไม่มีรายละเอียดวิธีการตรวจรับที่เขียนไว้อย่างชัดเจนเพื่อให้ทำตาม ทุกอย่างต้องเรียนรู้กันใหม่หมด

“พี่อาศัยการอ่านหนังสือ และการสอบถามผู้รู้ เช่น ถ้าเป็นเรื่องระบบไฟก็ถามแฟนพี่ ซึ่งเป็นอาจารย์สอนเรื่องไฟฟ้าอยู่ที่เทคนิคดอนเมือง เรื่องการคำนวณพื้นที่ การจัดวางเครื่องปรับอากาศ ว่าพื้นที่เท่านี้ต้องใช้เครื่องปรับอากาศขนาดไหน จะต้องติดตั้งจุดไหน เพื่อให้เครื่องทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ การตรวจสอบสวิตช์เปิดปิดต่างๆ เราก็สอบถามวิศวกรผู้เชี่ยวชาญในด้านนั้น และที่สำคัญพี่ได้เรียนรู้มุมมอง แง่คิด และวิธีการทำงานจากผู้บริหารทั้ง ดร. หริส และ ดร. กฤษฎา สุชีวะ (เคยดำรงตำแหน่งรองผู้อำนวยการศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ ในช่วงปี พ.ศ. 2535 จนถึง ปี พ.ศ. 2558) และผู้บริหารอีกหลายท่าน ทำให้ตลอดชีวิตการทำงานสามารถทำงานได้ราบรื่น และงานแทบทุกอย่างที่ได้รับมอบหมายล้วนสำเร็จลุล่วงด้วยดี ช่วยให้พี่มีความมั่นใจในตัวเองว่าสามารถรับมือกับงานรูปแบบต่างๆ ที่เข้ามาได้”

อยากทำงานให้ได้ดี เราต้องมีความรู้ในเรื่องนั้นอย่างลึกซึ้ง

พี่ต้อยยังได้ให้แง่คิดเรื่องการทำงานไว้ว่า “งานที่เราไม่ถนัดหรือไม่มีความรู้ที่เป็นหลักวิชาการ ทำให้เราไม่สามารถแนะนำแนวทางการแก้ปัญหาให้แก่ผู้รับผิดชอบได้ ดังนั้น เมื่อเราได้รับมอบหมายให้ดูแลรับผิดชอบในเรื่องที่เรายังไม่รู้ เราก็ต้องขวนขวายหาความรู้เพิ่มเติม ทั้งจากการอ่านและศึกษาในตำรา หรือทั้งการพูดคุยสอบถามจากผู้เชี่ยวชาญในเรื่องงานนั้น”

“ตัวอย่างเช่น การบริหารจัดการรถตู้ของสำนักงาน ซึ่งมักมีเรื่องของการซ่อมบำรุงรถ ถ้าพนักงานขับรถมาแจ้งว่าต้องซ่อมรถส่วนนี้ หรือเปลี่ยนอะไหล่ส่วนนั้น ถ้าเราไม่รู้เรื่องเลย เราก็อาจอนุมัติการซ่อมหรือเปลี่ยนอะไหล่ โดยที่ความเป็นจริงอาจไม่ต้องซ่อมหรือเปลี่ยนอะไหล่เลยก็ได้”

“พี่มักสำรวจบริเวณรอบรถตู้ในตอนเช้าของทุกวันที่มาทำงาน เพื่อตรวจสภาพก่อนว่ามีร่องรอยความเสียหายตรงไหนหรือไม่ ก่อนพนักงานขับรถจะนำไปใช้งาน การที่ทำเช่นนี้ทำให้ถ้ามีอะไรผิดปกติเกิดขึ้นกับรถ เช่น เกิดอุบัติเหตุแล้วพนักงานขับรถไม่แจ้ง เราก็รู้ได้ทันที”

วิธีที่พี่ต้อยใช้ตรวจสอบอาจดูเป็นวิธีเรียบง่าย แต่แสดงให้เห็นถึงความใส่ใจในงานที่ต้องดูแลรับผิดชอบ

วางรากฐานงานบริหารบุคลากรของ สวทช.

นอกจากงานบุคคลที่เอ็มเทคแล้ว พี่ต้อยได้รับมอบหมายให้เป็นหนึ่งในทีมงานร่างระเบียบการบริหารงานบุคคลของ สวทช. ซึ่งงานนี้ยังคงเป็นสิ่งแปลกใหม่และท้าทายเหมือนเดิม ที่เพิ่มเติมคืองานครั้งนี้เป็นการบุกเบิกเพื่อวางรากฐานเรื่องระเบียบการบริหารงานบุคคลของ สวทช. ซึ่งจะไม่ใช่งานที่ทำจบแล้วจบเลยเหมือนหลายงานที่ผ่านมา

งานที่ต้องทำมีหลายเรื่อง ทั้งโครงสร้างฐานเงินเดือน โครงสร้างองค์กร เส้นทางอาชีพของพนักงาน และที่สำคัญคือเรื่องสวัสดิการต่างๆ ของพนักงาน หนึ่งในนั้นคือการจัดเตรียมรถสวัสดิการสำหรับรับส่งพนักงานเมื่อ สวทช. ย้ายไปที่รังสิต

คณะทำงานฯ มาจากทุกศูนย์แห่งชาติ ช่วยกันวางแผนแบ่งโซนเส้นทางการเดินรถว่าควรมีรถกี่เส้นทาง เริ่มต้นที่จุดไหนบ้าง จากนั้นก็จับคู่กับพนักงานอีกคนเพื่อลองนั่งรถสำรวจเส้นทางที่วางแผนไว้ โดยเริ่มวิ่งรถจากจุดเริ่มต้น แล้วสำรวจว่าแต่ละเส้นทางสามารถจอดรถเพื่อรับส่งพนักงานได้ตรงจุดไหนบ้าง ถ้าเป็นป้ายรถเมล์ ก็ต้องดูว่าต้องไปขออนุญาตจอดไหม หรือจอดรับได้เลย ใช้เวลาเตรียมการหลายปี จนกระทั่งเมื่อย้ายมาทำงานที่รังสิต รถรับส่งพนักงานก็ทยอยทำหน้าที่กันอย่างขยันขันแข็ง

ทุกครั้งที่ได้เห็นรถรับส่งพนักงานของ สวทช. ทั้งหมด 15 เส้นทาง พี่ต้อยก็อดภาคภูมิใจไม่ได้ ที่ครั้งหนึ่งได้มีส่วนร่วมในการกำหนดเส้นทางการเดินรถด้วย

จากเอ็มเทคย้ายไปส่วนงานกลาง แล้วหวนกลับคืนสู่เอ็มเทคอีกครั้ง

ความจริงแล้วพี่ต้อยสังกัดอยู่ที่เอ็มเทค แต่ในช่วงที่เป็นหนึ่งในคณะกรรมการร่างระเบียบบริหารงานบุคคลของ สวทช. ทำให้ติดพันจนต้องย้ายไปสังกัดส่วนงานกลาง โดยอยู่งานแชร์เซอร์วิส (shared services) ที่เป็นศูนย์กลางรวมงานทุกอย่างที่เกี่ยวกับงานบุคคลของ สวทช. ช่วงนั้นมีการจัดระเบียบรหัสพนักงานทั้งหมดของ สวทช. ใหม่ โดยเรียงลำดับตามเวลาที่แต่ละคนเริ่มเข้ามาทำงานที่ สวทช. รหัสพนักงานหมายเลขของพี่ต้อยคือ 000001 บ่งบอกว่าพี่ต้อยเป็นบุคลากรลำดับแรกขององค์กร

เมื่องานของแชร์เซอร์วิสเริ่มอยู่ตัว พี่ต้อยก็ขอย้ายกลับบ้านหลังเดิมคือเอ็มเทค โดยตอนที่ย้ายมานั้น ดร. ปริทรรศน์ พันธุบรรยงก์ ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการเอ็มเทค

จากประสบการณ์การทำงานและผลงานที่ผ่านมาของพี่ต้อย ทำให้ ดร. ปริทรรศน์ เสนอให้พี่ต้อยทำงานด้านบริหารงานวิจัยที่เอ็มเทค โดยให้เป็นเจ้าภาพโปรแกรม แต่พี่ต้อยเล่าว่า ในวันและวัยตอนนั้น แม้พี่ต้อยมั่นใจว่าตัวเองสามารถทำงานที่ได้รับมอบหมายได้เกือบทุกอย่าง แต่มีอยู่ 2 อย่างที่ไม่มั่นใจและเกรงว่าตัวเองจะทำได้ไม่ดีพอ นั่นคือ เรื่องวิชาการทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่ถือว่าเป็นหัวใจของเอ็มเทค และเรื่องภาษาอังกฤษ ดังนั้นพี่ต้อยจึงขอทำงานด้านสนับสนุนการวิจัยแทนงานบริหารงานวิจัย

อย่างไรก็ดี งานที่พี่ต้อยรับผิดชอบก่อนเกษียณอายุราชการนั้น กลับเป็นงานที่ต้องเกี่ยวข้องกับความรู้ทางวิชาการด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีโดยตรง

เริ่มบุกเบิกงานใหม่อีกครั้ง

การหวนกลับสู่อ้อมอกของเอ็มเทค พี่ต้อยต้องมาบุกเบิกงานสนับสนุนการวิจัย ที่ต้องใช้คำว่าบุกเบิกก็เพราะในขณะที่ได้รับมอบหมายงานนั้น ยังไม่มีขั้นตอนการทำงานที่ชัดเจน อีกทั้งยังไม่มีเป้าหมายว่าจะสนับสนุนงานวิจัยกันอย่างไร ทำให้พี่ต้อยและน้องๆ ในทีม ต้องช่วยกันคิดหาแนวทางและวิธีการทำงาน

“พี่เริ่มต้นด้วยการถามความต้องการของนักวิจัย ว่าต้องการให้ทีมพี่ช่วยสนับสนุนอะไรบ้าง เมื่อได้ข้อมูลว่านักวิจัยอยากให้ช่วยเรื่องการเก็บข้อมูลองค์ความรู้ของแต่ละคนและแต่ละงาน ซึ่งขณะนั้นยังไม่มีการเก็บข้อมูลเป็นระบบ พี่กับน้องในทีมก็ช่วยกันคิดว่าเราจะทำอย่างไรให้มีการเก็บข้อมูลองค์ความรู้อย่างเป็นระบบ มีคุณค่า และมีประโยชน์สูงสุด สามารถนำข้อมูลไปใช้ได้สะดวกและรวดเร็ว โดยข้อมูลนั้นมีความถูกต้องน่าเชื่อถือ”

ในที่สุดงานที่พี่ต้อยเริ่มบุกเบิกใหม่ในช่วงก่อนการเกษียณอายุราชการก็เป็นรูปเป็นร่างชัดเจน โดยนอกจากจะเริ่มทำภายในเอ็มเทคแล้ว ส่วนกลางก็เริ่มมีการวางรากฐานระบบงานบริหารจัดการองค์ความรู้ขององค์กร หรืองาน KM (Knowledge Management) พี่ต้อยก็ได้เข้าร่วมเป็นคณะทำงานอีกครั้งในฐานะตัวแทนจากเอ็มเทค ด้วยการที่ทำงานมาหลากหลายอย่างเป็นเวลานาน ทำให้พี่ต้อยเป็นที่รู้จักและได้รับการยอมรับจากหลายหน่วยงานใน สวทช.

สิ่งที่พี่ต้อยหลีกเลี่ยง เพราะไม่ค่อยมั่นใจว่าตัวเองจะทำได้ในเรื่องเกี่ยวกับความรู้วิชาการด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กลับเป็นหัวใจของงาน KM ซึ่งมีความจำเป็นต้องมีความรู้วิชาการในแต่ละด้านให้มากพอ เพราะการเก็บข้อมูลผลงานของนักวิจัย เพื่อให้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ต่อไปได้นั้น จะต้องมีการพิจารณาคุณภาพของงานว่าผ่านเกณฑ์ไหม ต้องสามารถหาจุดเด่นของงาน เพื่อช่วยให้นักวิจัยเจ้าของผลงาน หรือคณะผู้บริหารของศูนย์สามารถนำเสนอต่อคณะกรรมการวิชาการเพื่อขอเลื่อนตำแหน่งของนักวิจัย

งานเลี้ยงย่อมมีวันเลิกรา เมื่อถึงเวลาเกษียณอายุราชการ พี่ต้อยก็ส่งต่องานให้น้องๆ ในทีมช่วยกันทำต่อไป งานบุกเบิกเพื่อทิ้งทวนได้สร้างความรู้สึกภาคภูมิใจ อิ่มเอิบใจ ที่ได้เป็นส่วนเล็กๆ ที่ช่วยสนับสนุนความก้าวหน้าในอาชีพของนักวิจัย และยังทำให้พี่ต้อยค้นพบว่าแท้ที่จริงแล้วความรู้ทางวิชาการด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด ขอแค่มีใจใฝ่เรียนรู้ รักการอ่าน เปิดกว้างทางความคิด เราก็ทำงานที่เป็นวิชาการได้แล้ว