Kathy: รถเข็นสระผมสำหรับผู้ป่วยติดเตียง

การสระผมผู้ป่วยติดเตียง…ไม่ใช่เรื่องง่าย

สถาบันประสาทวิทยามีผู้ป่วยด้วยโรคหลอดเลือดสมอง และระบบประสาทที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ซึ่งผู้ดูแลจำเป็นต้องช่วยเหลือด้านสุขอนามัยให้แก่ผู้ป่วยเหล่านี้ การสระผมเป็นกิจวัตรหนึ่งของผู้ดูแลผู้ป่วยติดเตียง สถาบันฯ จึงเริ่มพัฒนารถเข็นสระผมตั้งแต่ปี 2551 เพื่อใช้แทนวิธีการสระผมแบบดั้งเดิมที่ใช้ผ้ายางกับถังน้ำ โดยใช้รถเข็น 2 คันคือ รถสระผม และรถขนน้ำ รถสระผมจะประกอบด้วยอ่างสระผมและภาชนะรองรับน้ำทิ้ง ส่วนรถขนน้ำจะใช้วางภาชนะใส่น้ำและมีขันเป็นอุปกรณ์ตักน้ำ ทั้งนี้การใช้รถถึง 2 คันทำให้ต้องใช้พื้นที่ในการทำงานมาก ส่วนขั้นตอนการเตรียมอุปกรณ์ ผู้ดูแลต้องเตรียมน้ำใส่ภาชนะและยกวางบนรถเข็น ซึ่งการขนน้ำอาจก่อให้เกิดการปวดหลัง ทั้งยังเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุจากการลื่นล้มอันเนื่องมาจากน้ำหกเลอะตามทางเดินได้

ส่วนขั้นตอนการสระผมต้องใช้ผู้ดูแล 2 คน คนแรกทำหน้าที่สระผม โดยมือข้างหนึ่งใช้รองศีรษะผู้ป่วยตลอดเวลา ส่วนมืออีกข้างใช้สระผม คนที่ 2 ทำหน้าที่ตักน้ำชำระล้าง ซึ่งผู้ดูแลผู้ป่วยของสถาบันประสาทวิทยาได้ยึดปฏิบัติตามวิธีที่ว่ามานี้เรื่อยมาจนกระทั่งต้นปี 2562

การพัฒนารถเข็นสระผม “Kathy” รุ่น 1

นายแพทย์วุฒิพงษ์ ฐิรโฆไท และคณะ จากสถาบันประสาทวิทยาได้ร่วมกับ ดร.ฉัตรชัย จันทร์เด่นดวง และคณะ จากทีมวิจัยการออกแบบเพื่อการเป็นอยู่ที่ดี กลุ่มวิจัยการออกแบบเชิงวิศวกรรมและการคำนวณ เอ็มเทค พัฒนารถเข็นสระผมสำหรับดูแลผู้ป่วยติดเตียงที่ช่วยให้ผู้ดูแลสามารถปฏิบัติงานได้อย่างปลอดภัยและสะดวกสบายมากขึ้น

ดร.ฉัตรชัย กล่าวถึงที่มาของความร่วมมือว่า “ตอนปลายปี 2561 นายแพทย์วุฒิพงษ์ ได้เล่าปัญหาเรื่องการสระผมผู้ป่วยติดเตียงที่ผู้ดูแลผู้ป่วยประสบ ดังนั้น ทีมวิจัยเอ็มเทคจึงได้ศึกษากระบวนการทำงานในสถานที่จริง รวมถึงรับฟังความต้องการของผู้ดูแลที่ต้องใช้อุปกรณ์เป็นประจำ เพื่อนำมาใช้ในการออกแบบให้ตอบโจทย์การใช้งานมากที่สุด”

ข้อมูลความต้องการของผู้ใช้งานมีดังนี้

• พัฒนาอุปกรณ์ทุกอย่างให้อยู่ภายในรถเข็นคันเดียว เพื่อลดทั้งพื้นที่การทำงานและจำนวนผู้ปฏิบัติงาน

• ทำความสะอาดได้ง่ายด้วยน้ำร้อน

• ปรับระดับสูง-ต่ำของรถได้ตามความสูงของเตียงผู้ป่วย

• มีระบบถังน้ำดีและน้ำเสียที่เติมน้ำได้สะดวกและเทน้ำทิ้งได้ง่าย โดยไม่ต้องออกแรงยก

• มีถังน้ำที่สามารถบรรจุน้ำได้เพียงพอต่อการสระ 1 คน

• มีแผ่นรองศีรษะผู้ป่วย เพื่อให้สามารถใช้มือทั้ง 2 ข้างสระผมได้

• มีไดร์เป่าผม แต่ต้องไม่ใช้ไฟฟ้า 220 โวลต์ เพื่อป้องกันอันตรายจากการถูกไฟฟ้าดูด

• เข็นรถข้ามขอบพื้นประตูได้ง่าย

ดร. ฉัตรชัย เล่าถึงขั้นตอนการออกแบบว่า “เมื่อได้ข้อมูลความต้องการมาแล้ว เราก็ต้องพิจารณาถึงอุปกรณ์ที่จำเป็นว่ามีอะไรบ้าง เช่น ถังน้ำดี-น้ำเสีย อ่างสระผม แบตเตอรี่ ปั๊มน้ำ ฝักบัว ไดร์เป่าผม และอุปกรณ์เหล่านี้ควรเป็นวัสดุชนิดใด มีขนาดเท่าไหร่ เช่น อ่างสระผมควรเป็นสเตนเลส เพื่อจะได้ไม่เป็นสนิมและทนต่อการทำความสะอาดด้วยน้ำร้อน หรือปั๊มไม่ควรมีสียงดัง และให้ความแรงของน้ำที่เหมาะสมต่อการใช้งาน แบตเตอรี่ควรมีขนาด 12 โวลต์ มีขนาดเล็ก และสามารถชาร์จได้ ซึ่งอุปกรณ์แต่ละชิ้นเมื่อนำมาประกอบกันแล้วต้องสามารถทำงานร่วมกันได้ อีกทั้งอุปกรณ์ที่ใช้ต้องหาซื้อได้ง่ายในท้องตลาดด้วย”

“ส่วนกระบวนการประกอบเป็นรถเข็นก็ต้องเลือกวิธีที่ทีมวิจัยสามารถทำได้เอง เพื่อให้ปรับเปลี่ยนได้สะดวกระหว่างขั้นตอนการวิจัยและพัฒนา ซึ่งทีมได้เลือกวัสดุสำหรับทำโครงสร้างรถเป็นอะลูมิเนียมโปรไฟล์เพราะมีข้อดีคือ ตัดและประกอบเข้ากันได้ด้วยน็อตและอุปกรณ์ยึดที่สอดตามร่องของโครงอะลูมิเนียมโปรไฟล์ การใช้วิธีนี้นอกจากจะถอดและประกอบได้ง่ายแล้ว ตัวโครงสร้างของรถยังแข็งแรงอีกด้วย ทีมวิจัยสามารถส่งมอบรถเข็นสระผมรุ่นที่ 1 ให้แก่สถาบันประสาทวิทยาเพื่อทดลองใช้เมื่อเดือนตุลาคม 2562”