‘PlateMon’ แพลตฟอร์มผู้ช่วยสำหรับอุตสาหกรรมชุบโลหะด้วยไฟฟ้า

การชุบโลหะ (Plating) คือ กระบวนการทำให้โลหะชนิดหนึ่งเคลือบอยู่บนผิวของโลหะอีกชนิดหนึ่ง นับเป็นเทคโนโลยีที่พัฒนามาอย่างยาวนานและนำมาใช้ในอุตสาหกรรมการผลิตต่างๆ อย่างหลากหลาย โดยเฉพาะการตกแต่งพื้นผิวชิ้นงาน (surface finishing) ในอุตสาหกรรมเครื่องประดับ เพื่อช่วยให้ผลิตภัณฑ์มีรูปลักษณ์สวยงาม ทนทาน และมีมูลค่าเพิ่มสูง

ในประเทศไทย เทคนิคการชุบโลหะที่นิยมใช้กันมากคือ การชุบโลหะด้วยไฟฟ้า (electroplating) ซึ่งอาศัยปฏิกิริยาทางไฟฟ้าเคมีในกระบวนการชุบ ที่ผ่านมาถือได้ว่าประเทศไทยมีศักยภาพ มีขีดความสามารถในการผลิตชิ้นงานที่มีคุณภาพ สามารถผลิตโดยใช้เทคนิคซับซ้อน และผลิตชิ้นงานที่มีมูลค่าเพิ่มสูง เนื่องจากเรามีบุคลากรที่มีทักษะความสามารถและเชี่ยวชาญในเทคนิคต่างๆ

อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันบุคลากรที่มีทักษะฝีมือเหล่านี้นับวันยิ่งหาได้ยากและมีจำนวนลดลง อีกทั้งบางครั้งวัตถุดิบยังมีคุณภาพไม่สม่ำเสมอ ทำให้บ่อยครั้งการแก้ปัญหาในกระบวนการผลิตกลายเป็นการลองผิดลองถูกเพื่อการปรับแต่งค่าตัวแปร ทั้งนี้เป็นเพราะตัวแปรในกระบวนการชุบที่เกี่ยวข้องมีความซับซ้อนและขาดการจัดการองค์ความรู้ในองค์กรอย่างเหมาะสม ขณะเดียวกันผู้ประกอบการไทยยังต้องเผชิญการแข่งขันที่รุนแรงจากคู่แข่งต่างประเทศ ตลอดจนพลวัตทางเทคโนโลยีและการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างของอุตสาหกรรม

ด้วยเหตุผลข้างต้นผู้ประกอบการไทยจึงจำเป็นต้องเร่งปรับตัว สร้างวัฒนธรรมการเรียนรู้ในองค์กร พัฒนาและประยุกต์เทคโนโลยีใหม่ๆ เพื่อรักษามาตรฐานและคุณภาพของเครื่องประดับไทยให้คงความสวยงาม มีจุดบกพร่องบนพื้นผิวน้อยที่สุด เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม อีกทั้งต้องสร้างจุดแข็งเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันเชิงธุรกิจได้อย่างยั่งยืน

แพลตฟอร์มการตรวจวัดและควบคุมคุณภาพสำหรับการชุบโลหะด้วยไฟฟ้าในอุตสาหกรรมเครื่องประดับ หรือ PlateMon เป็นนวัตกรรมสำคัญที่เกิดจากความร่วมมือระหว่างศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ (เอ็มเทค) กับพันธมิตร ได้แก่ บริษัท เนกซัส เซอร์เฟส อินโนเวชั่น จำกัด และ สถาบันวิจัยโลหะและวัสดุ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แพลตฟอร์ม PlateMon มีเป้าหมายหลัก คือ การเป็นแพลตฟอร์มผู้ช่วยสำหรับอุตสาหกรรมชุบโลหะด้วยไฟฟ้าในด้านการควบคุมคุณภาพ ที่ทำงานเสริมกับการใช้เทคนิคหรือเครื่องมือวิเคราะห์ เช่น Hull Cell, Titration, หรือ High-Performance Liquid Chromatography (HPLC) ซึ่งเทคนิคการวิเคราะห์เหล่านี้แม้จะมีความแม่นยำสูง แต่ก็มีราคาสูงและใช้เวลานาน ผลการวิเคราะห์ที่ได้จึงไม่สะท้อนต่อสภาวะปัจจุบัน ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดจุดบกพร่องในชิ้นงานที่ผ่านการชุบโลหะภายใต้สภาวะที่ไม่เหมาะสมในการผลิตที่ต่อเนื่องได้