สัมภาษณ์และเรียบเรียงโดย
งานสื่อสารและขับเคลื่อนความรู้ ฝ่ายเผยแพร่เทคโนโลยีวัสดุ

เรื่องหนึ่งที่ลูกหลานกังวลเกี่ยวกับผู้สูงอายุ คือการที่ผู้สูงอายุได้รับบาดเจ็บ หรือพลัดตกหกล้ม ไม่ว่าระหว่างการทำงานหรือการทำกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวัน ซึ่งในบางกรณีอาจทำให้ผู้สูงอายุที่เคยมีสุขภาพดี ทำกิจกรรมต่างๆ และช่วยเหลือตัวเองได้ กลายเป็นผู้ป่วยติดเตียง หรือถึงขั้นเสียชีวิต

การเคลื่อนไหวผิดท่า ไม่ว่าจะเป็นการนั่งหลังค่อม การก้มยกของซ้ำๆ การเอี้ยวตัวยกของ หรือการยกของโดยที่หลังโค้งงอ (back lifting) หากทำบ่อยครั้งจะส่งผลทำให้เกิดการบาดเจ็บของระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ และมีอาการต่าง ๆ เช่น การปวดคอ บ่า ไหล่ และหลังส่วนล่าง ซึ่งทำให้คุณภาพชีวิตแย่ลง นอกจากนี้ในระยะยาวจะทำให้โครงสร้างของร่างกายตั้งแต่ศีรษะจรดปลายเท้าเปลี่ยนแปลงไป อีกทั้ง ยังทำให้ตำแหน่งจุดศูนย์ถ่วงของร่างกายเคลื่อนจากตำแหน่งปกติ นำไปสู่ความเสี่ยงอื่นๆ ตามมาโดยเฉพาะการพลัดตกหกล้ม

นอกจากนี้การลดลงของมวลกล้ามเนื้อและมวลกระดูกเมื่ออายุเพิ่มขึ้น การรับประทานยาบางชนิด หรือการอาศัยในสิ่งแวดล้อมที่ไม่ปลอดภัย จะส่งเสริมทำให้มีความเสี่ยงมากยิ่งขึ้น

แม้ปัจจุบันจะมีผลิตภัณฑ์ช่วยป้องกันการเคลื่อนไหวผิดท่าหรือการหกล้มจำหน่ายอยู่บ้างแล้วในท้องตลาด แต่ผลิตภัณฑ์ที่มีอยู่ยังมีข้อจำกัดหลายประการ ตัวอย่างเช่น

การใช้นาฬิกาหรือสร้อยคอเป็นอุปกรณ์ตรวจจับ หากตำแหน่งของอุปกรณ์เคลื่อนไปจากตำแหน่งที่กำหนดอาจทำให้การบ่งชี้ท่าทางไม่แม่นยำ หรือบางครั้งไม่สามารถตรวจจับการหกล้มได้ นอกจากนี้ผู้สูงอายุที่สมองเสื่อมอาจถอดอุปกรณ์ออกเองโดยไม่รู้ตัว

การใช้กล้องวิดีโอ ผู้ใช้งานจะรู้สึกถึงความไม่เป็นส่วนตัว จึงไม่เหมาะสำหรับการติดตั้งในห้องน้ำนอกจากนี้กล้องยังไม่สามารถติดตามการเคลื่อนไหวนอกพื้นที่ติดตั้งได้ ซึ่งจากสถิติพบว่าผู้สูงอายุเกิดการหกล้มนอกบ้านได้บ่อยครั้ง

การใช้อุปกรณ์วัดอื่นๆ ที่ต้องติดกับร่างกายด้วยเทปกาว ซึ่งอาจก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนังของผู้ที่แพ้ และยังมีค่าใช้จ่ายเรื่องเทปกาวเพิ่มเติมด้วย

ส่วนท่าทางที่อุปกรณ์จะแจ้งเตือนนั้น ส่วนใหญ่เป็นท่าหลังค่อม ซึ่งถือว่ายังไม่ครอบคลุมท่าที่มีความเสี่ยงในการทำกิจวัตรประจำวัน นอกจากนี้ ผลิตภัณฑ์ยังมีราคาและอัตราค่าบริการสูง ทำให้คนส่วนใหญ่ไม่สามารถเข้าถึงได้

ตอบโจทย์สังคมสูงวัย

การที่จะพัฒนาอุปกรณ์และระบบให้ตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมายที่เป็นผู้สูงอายุพฤฒิพลัง (active aging) ได้ตามความเป็นจริงนั้น ทีมวิจัยการออกแบบเพื่อการเป็นอยู่ที่ดี ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ (เอ็มเทค) ได้ลงพื้นที่ไปสังเกตการณ์ในสถานดูแลผู้สูงอายุ เพื่อศึกษาปัญหาและความต้องการที่เกี่ยวข้องกับการบาดเจ็บและพลัดตกหกล้ม

จากการสำรวจพบว่าผู้สูงอายุพฤฒิพลังต้องการพึ่งพาตัวเอง สามารถทำงานสร้างรายได้ และไม่ต้องการเป็นภาระของลูกหลาน อย่างไรก็ดี การทำกิจกรรมต่างๆ ย่อมมีความเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มหรือบาดเจ็บจากการเคลื่อนไหวผิดท่า โดยเฉพาะผู้ประกอบอาชีพที่ใช้แรงงาน

ส่วนลูกหลานหรือผู้ดูแลก็มีความกังวลหากผู้สูงอายุอยู่บ้านเพียงลำพัง เพราะอาจเกิดการพลัดตกหกล้ม หรือได้รับบาดเจ็บการจากทำงาน ดังนั้นหากมีอุปกรณ์ที่ช่วยเสริมแรง หรือป้องกันการบาดเจ็บที่ใช้งานง่าย ใช้ได้จริงในทางปฏิบัติ รวมทั้งแจ้งเตือนไปยังลูกหลานหรือผู้ดูแลในกรณีที่ผู้สูงอายุหกล้ม ก็ย่อมจะตอบโจทย์ความต้องการของทุกฝ่าย

โครงการวิจัยนี้ได้รับการสนับสนุนทุนวิจัยจากสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) และสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ในการออกแบบอุปกรณ์วัดแบบสวมใส่ Gunther IMU (กันเธอร์ ไอเอ็มยู) อุปกรณ์นี้ได้นำเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) มาใช้สำหรับการพัฒนาระบบช่วยเฝ้าระวังท่าทางที่เสี่ยงต่อการบาดเจ็บ ประเมินความเสี่ยงต่อการหกล้ม และแจ้งเตือน โดยใช้งานคู่กับแอปพลิเคชัน Janine (เจณีน) ซึ่งเป็นแอปสำหรับการแสดงผลท่าทางของผู้ใช้และแนะนำท่าทางที่เหมาะสม เพื่อป้องกันการเคลื่อนไหวผิดท่าจนสุ่มเสี่ยงต่อการบาดเจ็บและหกล้ม

มุ่งมั่นเพื่อพัฒนานวัตกรรมสู่การใช้งานจริง

ทีมวิจัยพัฒนานวัตกรรมนี้ให้เหมาะกับผู้สูงอายุที่มีพลังและยังสามารถทำกิจกรรมต่างๆ ได้ นวัตกรรมนี้ประกอบด้วยอุปกรณ์วัด Gunther IMU แอปพลิเคชัน Janine และชุดสวมใส่ที่มีช่องสำหรับติดตั้งอุปกรณ์ตรวจวัด

อุปกรณ์วัด Gunther IMU เป็นไอเอ็มยูเซ็นเซอร์ (IMU, Inertial Measurement Unit) ที่ใช้ในการตรวจจับความเร็ว ความเร่ง ทิศทาง และองศาการเคลื่อนไหว ซึ่งข้อมูลที่วัดได้จะถูกนำไปคำนวณเปรียบเทียบกับข้อมูลท่าทางที่ถูกต้องที่มีการตั้งค่าอุปกรณ์ไว้ในตอนเริ่มต้น

อุปกรณ์วัด Gunther IMU ได้รับการออกแบบให้ใช้งานง่าย มีขนาดเล็ก น้ำหนักเบา ควบคุมด้วยปุ่มเพียงปุ่มเดียว มีรูปร่างที่บ่งชี้อย่างชัดเจนว่าด้านใดเป็นด้านบน-ด้านล่าง จึงช่วยให้ผู้ใช้ติดตั้งอุปกรณ์ในช่องได้อย่างถูกต้อง มีแบตเตอรี่ในตัวที่ใช้งานได้ทั้งวัน และชาร์จไฟได้เหมือนสมาร์ตโฟน