ประธานกรรมการบริหาร ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ

สวทช. ได้รับมอบหมายให้มีส่วนร่วมในการจัดตั้งเขตนวัตกรรมระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก (EECi) ร่วมกับหน่วยงานพันธมิตร ท่านมีความคิดเห็นอย่างไรในประเด็นนี้

ดร.ดำริกล่าวว่า “ระเบียงเขตเศรษฐกิจภาคตะวันออก (Eastern Economic Corridor, EEC) เป็นการเตรียมความพร้อมเรื่องสถานที่ ระบบขนส่ง เมืองใหม่ และแรงจูงใจสำหรับการลงทุนในอุตสาหกรรมใหม่ ได้แก่ อุปกรณ์อัตโนมัติและหุ่นยนต์ อากาศยาน ปิโตรเคมีและเคมีภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม นวัตกรรมอาหาร ดิจิทัล เป็นต้น โดยหวังจะให้อุตสาหกรรมเหล่านี้ช่วยยกระดับอุตสาหกรรมไทยให้มีมูลค่าเพิ่มขึ้น เพื่อประเทศไทยจะได้พ้นจากกับดักรายได้ปานกลาง”

“หากเปรียบ EEC เป็นไข่ทั้งฟอง เขตนวัตกรรมระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก (Eastern Economic Corridor of Innovation, EECi) ก็เปรียบได้กับไข่แดง ไข่แดงเป็นจุดดึงดูดที่ช่วยให้นักลงทุนตัดสินใจได้ง่ายขึ้นว่าจะมาลงทุนหรือไม่ ดังนั้น บทบาทของ EECi คือต้องสร้างความเชื่อมโยงและสร้างระบบนิเวศนวัตกรรมที่สมบูรณ์ สวทช. ต้องวิเคราะห์ว่า EECi ควรมีห้องปฏิบัติการด้านไหน มีองค์ความรู้อะไร ผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขาที่คอยให้คำปรึกษาสังกัดหน่วยงานใด หรือแม้แต่ฐานข้อมูลคนที่จะเข้าไปทำงานในอุตสาหกรรม สิ่งเหล่านี้จะใช้สนับสนุนอุตสาหกรรมใหม่ได้”

อุตสาหกรรมไทยควรปรับตัวให้สอดคล้องกับอุตสาหกรรม 4.0 หรือไม่ และอุตสาหกรรมใดที่สามารถเข้าสู่อุตสาหกรรม 4.0 ได้เร็วกว่าอุตสาหกรรมอื่น

ดร.ดำริแสดงทรรศนะในประเด็นนี้ว่า “การจะเข้าอุตสาหกรรม 4.0 หรือไม่ อุตสาหกรรมต้องพิจารณาถึงความมีประสิทธิผลของต้นทุน (cost effectiveness) ปริมาณที่ผลิต คู่แข่ง และลักษณะของสินค้า หากเป็นสินค้าที่ขายเฉพาะกลุ่ม (niche market) ก็ไม่จำเป็นต้องเข้าอุตสาหกรรม 4.0 เต็ม 100% ผมคิดว่าอุตสาหกรรมที่มีการผลิตจำนวนมาก มีตลาดใหญ่จำเป็นต้องเข้าอุตสาหกรรม 4.0 เพราะต้องแข่งขันกับโลก แนวโน้มของอุตสาหกรรมโลกมีทิศทางไปใช้หุ่นยนต์อุตสาหกรรม มีการนำปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence, AI) มาใช้ และระบบการผลิตทุกอย่างเป็นระบบอัตโนมัติ อุตสาหกรรมที่ไม่ปรับตัวตามอาจไม่สามารถอยู่รอดได้”

เรื่องโครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพของประเทศ (National Quality Infrastructure, NQI) ประเทศไทยควรมีการดำเนินการในเรื่องใด

ดร.ดำริ อธิบายว่า โครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพของประเทศ ประกอบด้วย

1) การมาตรฐาน (Standardization) คือ การกำหนดกฎเกณฑ์หรือข้อบังคับในแต่ละเรื่อง หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่
– สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) ทำหน้าที่กำหนดมาตรฐานที่ตรงความต้องการและสอดคล้องกับแนวทางสากล กำกับดูแลผลิตภัณฑ์ และการตรวจสอบและรับรองด้านการมาตรฐานให้ได้รับการยอมรับ รวมถึงส่งเสริมและพัฒนาด้านการมาตรฐานของประเทศ
– สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) พัฒนาและจัดทำมาตรฐานหลักเกณฑ์กฎระเบียบและมาตรการที่เกี่ยวกับการควบคุมกำกับดูแลคุณภาพมาตรฐาน และความปลอดภัยของอาหารเทียบเท่ามาตรฐานสากล
– สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ (มกอช.) ทำหน้าที่กำหนดมาตรฐานและรับรองมาตรฐานสินค้าเกษตร สินค้าเกษตรแปรรูป และอาหาร ตั้งแต่ระดับไร่นาจนถึงผู้บริโภค

2) การทดสอบ (Testing) คือ การตรวจสอบ/ทดสอบผลิตภัณฑ์ต่างๆ ว่าเป็นไปตามที่ได้กำหนดไว้หรือไม่ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่
– สถาบันยานยนต์ ให้บริการตรวจสอบ/ทดสอบผลิตภัณฑ์ ทั้งทดสอบทั่วไปและทดสอบตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม
– ศูนย์ทดสอบผลิตภัณฑ์ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ ให้บริการทดสอบผลิตภัณฑ์ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์เพื่อการจำหน่ายในประเทศ นำเข้าและส่งออก ตามมาตรฐานระดับประเทศและมาตรฐานสากล รวมถึงสอบเทียบเครื่องมือวัดในอุตสาหกรรมไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์
– กรมวิทยาศาสตร์บริการ ให้บริการตรวจสอบและรับรองสินค้าและบริการตามมาตรฐานสากล
– กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ให้บริการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการด้านวิทยาศาสตร์การแพทย์และสาธารณสุขในฐานะห้องปฏิบัติการอ้างอิง

3) มาตรวิทยา (Metrology) คือ กิจกรรมทางวิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับงานมาตรฐานการวัดและการสอบเทียบ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่
– สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (มว.) มีหน้าที่พัฒนามาตรฐานการวัดแห่งชาติให้เป็นที่ยอมรับในระดับสากล และถ่ายทอดความถูกต้องด้านการวัดสู่กิจกรรมการวัดต่างๆ ในประเทศ

4) การบริหารงานคุณภาพ (Quality Management) ครอบคลุมการรับรองความสามารถห้องปฏิบัติการ (laboratory accreditation) และการรับรองระบบและผลิตภัณฑ์ (system & product certification) หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม กรมวิทยาศาสตร์บริการ กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ และ สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ

“ประเทศไทยมีโครงสร้างพื้นฐานทางคุณภาพครบ แต่ยังขาดความร่วมมือระหว่างกัน จึงมีการเสนอให้หน่วยงานเหล่านี้ทำงานร่วมกัน โดยใช้หลัก 3 M ได้แก่ 1) Mutual Interest คือ มีความสนใจร่วมกัน 2) Mutual Benefit คือ มีผลประโยชน์ร่วมกัน 3) Mutual Respect คือ มีความไว้เนื้อเชื่อใจซึ่งกันและกัน”

“ตัวอย่างการทำงานร่วมกันที่เห็นเป็นรูปธรรม ได้แก่ การให้บริการด้านทดสอบ/สอบเทียบแบบเบ็ดเสร็จของกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (MOST (Ministry of Science and Technology) One Stop Service) เนื่องจากกระทรวงวิทยาศาสตร์มีหลายหน่วยงานที่มีห้องปฏิบัติการวิเคราะห์ทดสอบ เช่น กรมวิทยาศาสตร์บริการ สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ สถาบันมาตรวิทยา และ สวทช. เมื่อหน่วยงานในกระทรวงมาทำงานร่วมกัน มีเป้าหมายเดียวกัน มีผลประโยชน์ร่วมกัน ก็เป็นจุดเปลี่ยนที่น่าสนใจ การมาทำงานร่วมกันยังทำให้เห็นการทำงานของคนอื่นและมีโอกาสได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์กัน ผู้มารับบริการก็สามารถหาข้อมูลจากเว็บไซต์เดียว (onestop.most.go.th) ซึ่งสะดวกรวดเร็วส่งผลให้เกิดความพึงพอใจในการรับบริการ” ดร.ดำริกล่าว